We spraken Marga Akkerman, ontwikkelingspsycholoog, over de huidige woningnood en de gevolgen daarvan voor jongeren. We waren onder andere benieuwd naar de ideale leeftijd om uit huis te gaan. En, wat gebeurt er als jongeren geen eigen plek kunnen vinden? We bespraken ook de positieve effecten van het wonen met leeftijdsgenoten, het gebruiken van collectieve voorzieningen en het belang van samenhang onder jongeren.
Wat is volgens jou de ideale leeftijd voor een werkende jongere om uit huis te gaan?
“De ideale leeftijd is gerelateerd aan de ontwikkeling van de jongere. Wanneer een jongere, zeker als het de eerste in het gezin is, uit huis gaat, dan is dit het resultaat van een ontwikkeling waar het hele gezin mee te maken heeft. Hierin spelen ouders een hele belangrijke rol. Dus als je vraagt naar de ideale leeftijd, dan suggereert dat een ideaal moment. Terwijl uit huis gaan een lange aanloop heeft, het steeds zelfstandiger worden van de jongere gaat daaraan vooraf. Deze ontwikkeling naar zelfstandigheid begint al heel jong in het leven van een kind, en ook heel jong in het leven van de ouders. Het stimuleren van elke keer een nieuwe stap nemen richting zelfstandigheid is belangrijk in de opvoeding. Als ouder wil je je kind een aantal dingen meegeven zodat het daarmee zijn leven verder vorm kan geven, met zoveel mogelijk kans van slagen en welbevinden.”
“Als ontwikkelingspsycholoog kijk ik naar de ontwikkeling per individu. De een is op 16-jarige leeftijd verder in zijn ontwikkeling dan de ander op 18-jarige leeftijd. Dé ideale leeftijd om uit huis te gaan, bestaat dus niet. Het gezin kan hieraan wel een bijdrage leveren..”
Wat voor dingen kunnen die ouders dan mee geven?
“Om te beginnen dat je je kinderen hun zelfstandigheid gunt en dat je je kind veel gelegenheid geeft om ervaring op te doen. Terwijl je als ouders weleens denkt “oeh, kan mijn kind dat al aan?”.
Bijvoorbeeld, je kind wegwijs laten worden in het uitgaansleven waarbij je je kind vertelt dat het op de ene hoek van de straat wel veilig is maar een blok verder niet. Uiteindelijk is het aan het kind om dit te ontdekken en dat gaat het beste in groepsverband. Aan de ene kant kun je als ouder je kind de ruimte geven om ervaringen op te doen terwijl je tegelijk aangeeft hoe dat zo veilig mogelijk kan.
Een moment in het leven van een jongere waarop er veel verandert, is het behalen van het eindexamen. Dat geeft een boost aan zelfvertrouwen. Die boost helpt om een volgende stap in het leven aan te durven. Een stap waarin de jongere leert om voor zichzelf te zorgen. Een to-do lijstje als een soort gebruiksaanwijzing kan daarbij helpen. Als een jongere op zichzelf gaat wonen, is er opeens niemand meer die bijvoorbeeld zegt: “het vuilnis moet naar buiten want het is maandagochtend”. Het is handig als dit soort dingen binnen de opvoeding al in het systeem van de jongere zit, en zo niet, dan leert hij dat echt wel in de eigen huishouding.”
Het is tegenwoordig vaak zo dat jongeren noodgedwongen lang thuis blijven wonen, langer dan ze willen omdat ze geen (betaalbare) woning kunnen vinden. Wat zijn hiervan de gevolgen voor de jongere en voor de maatschappij?
“De omgang met leeftijdsgenoten en het verbreden van je wereldbeeld is ongelofelijk belangrijk voor de algehele ontwikkeling van de maatschappij.”
“De periode van 18 tot 28 jaar is een belangrijke om relaties te leggen voor het leven, en dat gaat veel makkelijker als je niet bij je ouders woont maar tussen leeftijdgenoten.
Je kunt met elkaar ook veel meer maatschappelijke discussies voeren en politiek geëngageerd raken. Het zijn maar een paar voorbeelden. Als iemand te lang thuis blijft wonen, is de kans aanwezig dat deze ontwikkelingen steeds minder of steeds later zullen plaatsvinden. En het gaat om ontwikkelingen die niet alleen voor de jongere zelf maar ook voor de samenleving als geheel belangrijk zijn.”
Wat zijn volgens jou de voordelen als jongeren het huis uitgaan?
“Als een jongere uit huis gaat, moet hij of zij op veel meer dingen letten dan ie gewend was. Zelf je wekker zetten, zorgen dat er eten in huis is, opletten dat je geen overlast veroorzaakt voor je buren of medebewoners, een koortsthermometer en pleisters in huis hebben om zelf te bepalen of je al dan niet naar de dokter gaat, je lekke fietsband kunnen plakken, noem maar op. Je leert van de resultaten van je eigen gedrag en dat helpt flink bij het zelfstandiger worden. Een fundamentele ontwikkeling in het leven van een jongere is dat ze tussen de 18 en 28 jaar langdurige relaties aangaan. Typerend voor die ontwikkelingsperiode is dat jongeren bij heel veel dingen die ze doen gericht zijn op de toekomst. Deze houding is van nature aanwezig. In nauw contact met leeftijdsgenoten komen ze in een veel grotere wereld terecht waardoor ze andere voorbeelden krijgen die ze thuis niet hebben gekregen. Zo kunnen ze groeien door te leren van anderen.”
Zijn er nog andere voordelen voor jongeren van het hebben van sociale contacten in en rondom hun woning?
“Jazeker, het brengt een jongere ontzettend veel als hij of zij dagelijks is omringd door leeftijdsgenoten. Om te beginnen, is er altijd wel iemand om iets moois of verdrietigs mee te delen. Het helpt je ontladen en het zorgt ervoor dat je niet vereenzaamt. Ten tweede is het een mooie gelegenheid om in allerlei situaties terecht te komen waarin je leert over je eigen sociale of asociale gedrag. Heb je de laatste plak ontbijtkoek opgemaakt, dan word je wel duidelijk gezegd dat je dan meteen een nieuwe voorraad moet kopen.”
“Een derde voordeel is de gelijkwaardigheid die gecreëerd wordt doordat iedereen van welk geslacht dan ook te maken heeft met dezelfde taken.”
“Deze taken ontstaan bij het gebruiken van de gemeenschappelijke ruimtes zoals die er in een woongebouw van 1828 zijn. Iedereen kan er samen voor zorgen dat de gemeenschappelijke ruimte een fijne plek is om te zijn. Gelijkwaardigheid lijkt me een fantastische ervaring en van maatschappelijk belang.”
